Czy niszowe gatunki muzyczne są dziś zagrożone wyginięciem? Festiwal muzyki współczesnej Sacrum Profanum istnieje po to, by je chronić. Program 20. edycji pełen jest oryginalnych kompozycji i pionierskich aranżacji, które pobudzą naszą świadomość. Ten sam cel przyświeca krótkometrażowemu filmowi dokumentalnemu, zamówionemu z okazji jubileuszu festiwalu.

U schyłku lata Kraków opanowały niecodzienne brzmienia. Od 2 do 11 września pod hasłem „Gatunki zagrożone wyginięciem” odbywa się 20. edycja Sacrum Profanum. Podczas festiwalu możemy uczestniczyć w tak intrygujących wydarzeniach jak elektroakustyczna interpretacja tradycyjnych pieśni gruzińskich czy koncert na sto talerzy perkusyjnych. O roli festiwalu i jego społecznym zaangażowaniu mówili uczestnicy konferencji zorganizowanej przez Krakowskie Biuro Festiwalowe w pałacu Potockich przy Rynku Głównym.

– Sacrum Profanum to jedna z najsilniejszych marek kultury naszego kraju, rozpoznawalna także za granicą. Festiwal ma znaczenie kulturotwórcze, ponieważ popularyzuje dokonania współczesnych twórców, wspierając obieg nowych idei – mówił Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. kultury. – 20 lat Sacrum Profanum to liczne prawykonania i zamówienia kompozytorskie, spektakularne produkcje i eksperymenty na styku ambitnej rozrywki i awangardy, a także działania wspierające lokalną scenę artystyczną. Warto podkreślić zasługi festiwalu dla edukacji muzycznej i poszerzania zasobów krajowych i zagranicznych radiofonii. W nową dekadę Sacrum Profanum wchodzi jako wydarzenie osadzone w europejskim obiegu, ale pełne młodej energii. Festiwal stale zaskakuje, odwołując się do ciekawości poznawczej publiczności – dodał.

– Celem Sacrum Profanum jest spotkanie dwóch biegunów muzyki współczesnej – mówiła na konferencji Magdalena Doksa-Tverberg, dyrektorka KBF. – Czerpiemy z tego, co uznane, kanoniczne – czyli z tego, co, mówiąc metaforycznie, należy już do sfery sacrum. Chcemy jednak eksplorować również to, co nowatorskie, niekiedy ryzykowne i stąd wziął się drugi człon nazwy festiwalu – profanum. Nie mamy wątpliwości, że takie spotkania są potrzebne, bo pobudzają wyobraźnię i ćwiczą naszą wrażliwość” – wyjaśniała.

W dbałości o środowisko

Zgodnie z hasłem przewodnim na Sacrum Profanum zaproszono artystów, których twórczość uwrażliwia na przyrodę. Usłyszymy między innymi utwory młodej kompozytorki Martyny Basty, zawierające nagrania terenowe. Finałem festiwalu będzie „NeoArctic” – eko-opera napisana do libretta Sjóna, islandzkiego poety znanego ze współpracy z Björk. Muzyczne widowisko pobudza do działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Ekologii poświęcono też wydarzenia towarzyszące, w tym warsztaty z szycia recyklingowych toreb czy budowania domów dla owadów.

Ideę festiwalu można rozumieć również w inny sposób, o czym mówił dyrektor artystyczny, Krzysztof Pietraszewski. – Zagrożone są dziś nie tylko gatunki biologiczne, ale też muzyczne. Dlatego usłyszymy dzieła awangardowych kompozytorów w rzadko spotykanych aranżacjach. Mam na myśli chociażby kultowy utwór „Evil Nigger” Juliusa Eastmana, nowojorskiego prowokatora, w wersji na 12 gitar elektrycznych. To jednak tylko jeden z wielu przykładów. Cieszę się, że jest z nami Ewa Liebchen, znakomita flecistka, która na koncercie otwarcia będzie eksplorować tradycje minimalizmu i spektralizmu. Takie projekty nas wzbogacają, ale niematerialnie i dlatego wymagają mecenatu, a przede wszystkim zaangażowanej publiczności – przekonywał.

Gest w kierunku słuchaczy stanowi decyzja KBF, by koncerty z pasma pod nazwą „Activities” były bezpłatne. – Wejściówki rozeszły się błyskawicznie, co pokazuje, że odpowiadamy na realną potrzebę – powiedziała Magdalena Doksa-Tverberg, dodając: „Równocześnie chcemy wesprzeć tych, którzy szczególnie potrzebują naszej pomocy. Dlatego podczas koncertów Fundacja Zustricz będzie prowadzić zbiórkę na rzecz osób z Ukrainy, mierzących się z kryzysowymi sytuacjami. Tych, którzy chcą pomóc, prosimy o zabranie ze sobą gotówki – wolontariusze będą czekać z puszkami. Można też dokonać przelewu na konto fundacji.”

Nie tylko muzyka

Na konferencji prasowej po raz pierwszy zaprezentowano krótkometrażowy film dokumentalny „Lato 2022” autorstwa nagradzanej reżyserki Anny Morawiec. – To nasza przyszłość, portret młodych krakowian, którzy się przed nami otworzyli. W przejmujący sposób opowiedzieli nam o swoich nadziejach i niepokojach. Tym filmem, z okazji 20-lecia, dziękujemy publiczności i Krakowowi, bo to dzięki nim festiwal istnieje. Cały obraz wkrótce będzie można obejrzeć w sieci – mówił Pietraszewski. – Traktujemy kulturę kompleksowo, więc jest czymś naturalnym, że festiwalowi muzycznemu towarzyszą wydarzenia z innego porządku. To część szerszej strategii, którą konsekwentnie realizujemy – wyjaśniła Doksa-Tverberg.

Organizatorami Sacrum Profanum są: Miasto Kraków, KBF, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Muzyki i Tańca.

Bilety i informacje na stronie internetowej sacrumprofanum.com.