We wrześniu minie 40 lat od czasu kiedy Kraków, jako pierwsze miasto europejskie, został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

W uzasadnieniu decyzji o wprowadzeniu historycznego centrum Krakowa na tę listę zapisano m.in.: „Centrum historyczne i architektoniczne Krakowa, które ukształtowało się na przestrzeni niemal tysiąca lat jest jednym z najbardziej godnych uwagi artystycznych i kulturowych kompleksów Europy. (…) Kraków przekazuje potomności tę jedyną w swoim rodzaju kolekcję pomników kultury dawnych wieków – wybitne dzieła sztuki i architektury”.

A najważniejsze z nich to: Wzgórze Wawelskie z zamkiem królewskim i katedrą, Rynek Główny z Wieżą Ratuszową i Sukiennicami oraz Bazyliką Mariacką, historyczne budynki uniwersyteckie np. Collegium Maius, Collegium Iuridicum, kościoły i klasztory, pałace i budowle reprezentacyjne jak np. magistrat czy kamienice mieszczańskie.

Kraków należy do najlepiej utrzymanych środkowoeuropejskich miast charakteryzujących się historyczną zabudową. To efekt działań Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, z którym ściśle współpracują władze Krakowa. Ale o piękno dawnej stolicy Polski dbają sami krakowianie. Bo do każdej złotówki pozyskanej z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa drugą dodają właściciele historycznych obiektów.

Nie bez znaczenia jest fakt, że Kraków jako jedno z pierwszych miast podjęło się dofinansowywania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru. W latach 2006 – 2017 przyznano dotacje dla ponad 270 właścicieli obiektów zabytkowych na łączną kwotę 28,5 mln. zł. W tym roku na realizację dotacji zaplanowano 4 mln zł. Prace przy części obiektów zabytkowych dofinansowanych przez Gminę Miejską Kraków są również współfinansowane ze środków pochodzących z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.

Z kolei przypływ funduszy z Unii Europejskiej pozwolił na wykonanie strategicznych miejskich inwestycji dotyczących ochrony środowiska i rozwoju zrównoważonego transportu. Dzięki sporemu zastrzykowi unijnych pieniędzy udało się zrealizować nowoczesne projekty kulturalne i muzealne, w tym m.in. unikatowy szlak archeologiczny w podziemiach Rynku i ekspozycję w dawnej Fabryce Oscara Schindlera. Zmodernizowano również Muzeum Inżynierii Miejskiej, a kwartał św. Wawrzyńca na krakowskim Kazimierzu przekształcono w nowe centrum życia kulturalnego i towarzyskiego.

By ochronić materialne i krajobrazowe dziedzictwo kulturowe oraz zadbać o estetykę Krakowa, prezydent Jacek Majchrowski podjął działania związane z utworzeniem parku kulturowego Stare Miasto. Uchwała w tej sprawie została podjęta w 2010 roku, a znowelizowana w 2017. Przewidziane jest stworzenie takiego parku również w takich obszarach jak Centrum Nowej Huty i Stare Podgórze z Krzemionkami oraz na terenie dawnego miasta Kazimierz.

W lipcu 2017 roku Kraków był gospodarzem i współorganizatorem 41. Sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Delegacje z ponad 190 krajów spotkały się w Centrum Kongresowym ICE Kraków, by obradować pod przewodnictwem prof. Jacka Purchli. Władze Krakowa angażują się także w liczne inicjatywy podejmowane przez Organizację Miast Światowego Dziedzictwa (OWHC), uczestniczą w organizowanych co kilka lat Kongresach OWHC. Warto zauważyć, że Kraków będzie gospodarzem takiego kongresu w czerwcu 2019 roku.

Strategiczną rolę w przebudowie przestrzeni publicznej zabytkowego miasta i jego nowoczesnej otuliny odgrywają kosztowne inwestycje związane z modernizacją infrastruktury komunalnej, m.in. budową obwodnicy, przebudową wielu ulic i całych węzłów komunikacyjnych, budową nowych linii tramwajowych.

Istotne jest to, że z powodzeniem udaje się zachowywać wyjątkowość Krakowa poprzez szeroko rozumianą ochronę dziedzictwa kulturowego, nie tracąc jednocześnie specyfiki miasta tętniącego życiem, stale się rozwijającego, nastawionego na ludzi młodych.